sub nov 09, 2024 11:11 pm
Jedini pravi derbi Bosne i Hercegovine
U posljednih 10-15 godina često se u fudbalskim krugovima Bosne i Hercegovine, kao i forumima raspravljalo o derbiju Bosne i Hercegovine, tj. duelu fudbalskih predstavnika Bosne i predstavnika Hercegovine. Bilo je raznih prijedloga, kao naprimjer duel mlađeg sarajevskog premijerligaša FK Sarajeva i mostarskog Veleža, kao i duela banjalučkog Borca i drugog mostarskog premijerligaša Zrinjskog. Ali oni pravi fudbalski navijači kao i objektivni simpatizeri BH fudbala, znaju da je samo jedan pravi derbi Bosne i Hercegovine, duel dva radnička kluba, duel Željezničara i Veleža. Zašto je ovo jedini pravi derbi BiH, upitajmo istoriju.
Kada je prvi put odigrana utakmica između Željezničara i Veleža?
U sezoni 1945/46, u sklopu republičke lige (najviši fudbalski rang u toj sezoni) odigrana je prva zvanična utakmica između ova dva kluba. Na stadionu 6.April na Marijin Dvoru 19.maja 1946., Željezničar je slavio sa 2-1 i tako počeo svoj pohod ka prvoj tituli prvaka Bosne i Hercegovine. Iste sezone je u Mostaru, na stadionu Avenija, Velež ugostio Sarajlije 9.juna, a krajnji rezultat je bio 0-0, što je više odgovoralo klubu iz Sarajeva, koji se te sezone borio sa banjalučkim Borcem za titulu Bosne i Hercegovine. Poređenja radi, drugi sarajevski klub je osnovan tek u oktobru te godine i nije ni postojao dok su se Velež i Željezničar borili za sami vrh u BH fudbalu, dok je Zrinjski bio na pogrešnoj strani istorije i opravdano ugašen poslije 1945. godine i tek je 1992. ponovo reaktiviran.
Koliko je utakmica odigrano između ova dva kluba?
Do današnjeg dana (9.11.2024.) odigrano je ukupno 136 utakmica (122 u prvenstvu i 14 u kupu). Uspješniji je Željezničar sa 64 pobjede, dok je Velež ostvario 42 pobjede. Gol razlika je na strani Sarajlija sa 205 datih i 162 primljenih golova. Ovaj derbi je po broju zvaničnih utakmica samo iza sarajevskog derbija (153 zvanične utakmice)
Koje su najbitnije i najznačajnije utakmice?
Kao što sam spomenuo prva zvanična se može smatrati početkom sportskog rivaliteta između Mostaraca i Sarajlija, a pobjedom u prvoj utakmici, Željezničar je sebi otvorio put ka tituli te sezone.
U sezoni 1971/72 Željezničar je uspio da dođe i do svoje prve i jedine jugoslovenske titule prvaka. Na tom putu Velež je bio godinama snažan protivnik pa su rezultati (pre)često završavali neriješeno. Ali tog 28.maja 1972. na Koševu, Željezničar je uspio da slomi otpor Mostaraca i pobjedi sa 1-0 i tako dođe bliže tituli prvaka.
Možda i najbitnija utakmica između ova dva kluba se desila 24.maja 1981. godine u Beogradu, gdje su Željezničar i Velež igrali finale kupa (jedino BH finale u kupu Jugoslavije). Na kraju nakon uzbudljive borbe, Velež je slavio sa 3-2, nakon grešaka golmana Željezničara, Mostarca Slavka Njeguša, i uzeo kup Jugoslavije. Iako bolan poraz, navijači Željezničara su ponosno nosili klub do finala i dostojanstveno prihvatili poraz.
Još jedna odlučujuća utakmica između ova dva kluba se desila 11.maja 2013. u sklopu 28.kola Premijer lige BiH, kada su se Mostaru sastali timovi. Željezničaru je trebao bod da zvanično postane prvak, a Velež je dao sve od sebe da produži borbu za titulu prvaka. Na kraju, Željezničar je uspio da uzme bod, igravši 0-0 i tako ovjeri zvanično svoju 8. titulu prvaka.
Na kojim utakmicama su padali najviše golova i koje su najveće pobjede klubova u zvaničnim duelima?
4.oktobar 1953. Željezničar - Velež 3-5, Druga savezna liga Jugoslavije
17.oktobar 1974. Željezničar - Velež 4-3, Kup Jugoslavije, Četvrtfinale
3.juni 1979 Velež - Željezničar 5-2, Prva utakmica Ivice Osima u Mostaru kao trener Željezničara
1.juni 1986 Velež - Željezničar 6-2, Najveća pobjeda Veleža u derbiju i posljedna utakmica Ivice Osima na klupi plavih u Mostaru
20.maj 1998 Velež - Željezničar 4-3, jako interesantna utakmica, s obzirom da je Veležu trebalo pobjeda za opstanak u ligi a Željo nije smio ni morao da pobjedi zbog specifičnosti nadolazećeg play-offa (stariji znaju zašto).
11.septembar 2000 Željezničar - Velež 6-1, Najveća pobjeda Željezničara u derbijima
100/94/37/34 - i to je to!
